Latin Grammarians Collection
ERC

Prisc. ars

Prisc. ars 18, 23, 1 - 18, 26, 1

23115Licet autem, ut dictum est, in omnibus possessionibus et 16pronomen vel nomen possessivum pro genetivo primitivi et 17dativum pro eo ponere, ut ‘Evandrius filius fuit Pallas’ et 18‘Evandri filius’ et ‘Evandro filius fuit Pallas; Telamonius filius 18, 1fuit Aiax’ et ‘Telamonis’ et ‘Telamoni filius fuit Aiax; pater 18, 2meus fuit Aristarchus’ et ‘pater mei’ et ‘pater mihi; cliens 18, 3Tullianus fuit Roscius’ et ‘cliens Tullii’ et ‘Tullio fuit Roscius’. 218, 4Similiter omnia ad aliquid eandem constructionem servant: et 18, 5haec enim possidentur. 36Maxime autem quando ad gratiam vel utilitatem alicuius, 7vel contra, aliquid fieri volumus significare, dativis utimur – 8Lucanus in II: ‘urbi pater est urbique maritus’, id est ‘ad utilitatem 9urbis et pater fieri passus est et maritus’. 2419Similiter ergo 10possumus dicere ‘fortis patriae sum’ et ‘multis fortior patriae 11sum’ et ‘omnium utilissimus patriae sum’ et ‘cunctorum piissimus 12patriae sum’: nam positivorum constructio etiam comparativis 13et superlativis servatur extra suam illorum constructionem 14quam habent in comparando. 215 Huiuscemodi autem constructiones, id est quae dativo 16adiunguntur tam nominum quam verborum, acquisitivas 17Graeci vocaverunt, id est περιποιητικάς, quae nobis aliquid 18boni malive acquirunt. 318Quorum pleraque a verbis derivantur 19vel generant verba suntque adiectiva, ut ‘utilis tibi sum’ vel 20‘inutilis, commodus illi sum’ vel ‘incommodus, fidus’ (cuius 21tamen superlativum etiam genetivo adiunxit Vergilius in XII: 22‘praeterea regina, tui fidissima, dextra / occidit ipsa sua’); 25123similiter ‘damnosus, periculosus, carus, facilis, difficilis, 24quaestuosus, vendibilis’ et omnia similia quae ferre aliquid 25commodi vel incommodi demonstrantur. Quid est enim 26aliud ‘utilis tibi sum’ nisi ‘utilitatem tibi ferens, calamitosus, 27calamitatem ferens’? 21Et postremo omnia verbialia in ‘-lis’ vel in ‘-dus’ desinentia 2participiis futuris similia dativum asciscunt, ut ‘mirabilis, 3legibilis, orabilis, amabilis mihi est; penetrabilis’ et ‘penetralis, 4extricabilis, dicendus, amandus, docendus’ et similia, ‘docilis’ 5et ‘docibilis’ (sed ‘docilis’ est qui facile docetur, ‘docibilis’ qui 6facile discitur, quomodo ‘penetralis’ qui in intimis est partibus, 7‘penetrabilis’ qui facile penetratur). 38Aequiperantia etiam, quomodo et verba quae Graeci 9ἰσοπαλῆ vocant, et subiecta vel superposita, quae ἐπαναβεβηκότα, 10quae tamen et ipsa ad aliquid sunt dicta, de quibus 11iam diximus (subiecta vero vel superposita dicuntur quod licet 12ea et subicere et praeponere, ut ‘pater filii,’ vel ‘filio, est pater’ 13et ‘filius patris,’ vel ‘patri, est filius’; 26113similiter ‘dominus servus, 14imperator miles, tyrannus armiger, satelles rex, erus famulus, 15cliens patronus’), licet quovis ordine per utrumque casum 16proferre;

Critical apparatus

fuit ω: om. ψ; et telamonis (ut vid.) et telamoni suppl. al. m. in mg. Z; sicut corr. al. m. D; om. J R Hertzet ‘cliens Tullii’ et ‘Tullio fuit Roscius’ suppl. s. l. al. m. Z: om. Zpatriae] patris P; patri L vel e s. l. add. al. m. Zderivantur D M Z: dirivantur cett.verbialia ω: verbalia D F O U Y frg. Bern.2 e corr. M e corr. T e corr. W Xetiam] tam genetivo quam dativo in t. L O; R s. iunguntur s. l. Yἰσοπαλῆ] CΟΠΑΛΗ (COΠΑΛΗ P, CΟΠΑΛΙ Z, corr. in ICΟΠΑΛΙ ut vid.) ψproferre] vel quod ipsa possessio vel superposita est ut dominus pater vel subiecta ut filius servus postea del. O Q in mg. R W Y; supraposita O; possunt W; supra possessorem R Y; esse ? W; vd. Rosellini 2023, praef. p. XLVIII

Quotation layer

Lucan. 2, 388

Verg. Aen. 12, 659-660 Prisc. ars 18, 18, 5 Arus. 39, 10