Ps. Aug. reg. 3, 45 - 3, 54
345Tractavimus item communia et exposuimus unde communia
15dicuntur, quia et actionem in se tenent et passionem.
46Tractavimus deponentia et exposuimus quare deponentia
dicuntur, quia deponunt futuri temporis participium a significatione
passiva, quod exit in ‘dus’, quia ‘moriendus’, ‘gloriandus’,
‘blandiendus’ et alia, quae veniunt a deponentibus verbis,
20non dicimus.
47Sane artium scriptores adiecerunt aliam verbi speciem,
quam vocaverunt neutropassivam, sed hoc novellum genus euphonia
invenit et in paucis est verbis, ut ‘gaudeo’. Quoniam durum
erat ut diceremus praeterito tem|pore ‘gausi’, mutaverunt
25illi sonum de praterito tempore passivi verbi: ‘gaudeo gavisus
sum’, sic ‘audeo ausus sum’, sic ‘soleo solitus sum’, sic ‘fido fisus
sum’. Sed huius novi generis perpauca sunt verba.
48Sunt et alia quaedam pauca verba, quae impersonalia dicuntur
et exeunt per has syllabas, ‘et’ et ‘tur’, ut ‘pudet’, ‘taedet’,
5‘decet’, ‘libet’, ‘piget’, ‘miseret’, ‘paenitet’, ‘paret’, ‘liquet’, et inde
dicuntur impersonalia, quia carent personis duabus, prima et
secunda, et solam habent tertiam personam, ut ‘pudet’. Nam
nec ‘pudeo pudes’ dicimus, nec ‘deceo deces’, nec ‘libeo libes’,
nec ‘pigeo piges’, nec ‘misereo miseres’, nec ‘paeniteo paenites’,
10nec ‘pareo pares’, nec ‘liqueo liques’.
49Scias autem ‘paret’ et ‘liquet’ hoc significare quod dicimus
‘manifestum est’, ut si dicas ‘et si paret hoc te dixisse, iniuriam
fecisti’; hoc significat et ‘liquet’, id est ‘manifestum est’.
‘Taedet’ autem ‘taedio est’ significat, quomodo ‘piget’ quasi pigritiam
15significat; nam, cum dicimus ‘piget me fecisse’, hoc est
dicere ‘non surgit meus animus probare quod feci’.
50Haec autem omnia verba sic declinantur: ‘pudet me’, ‘piget me’,
‘miseret me’, ‘paenitet me’, praeter haec, ‘libet’, ‘licet’,
‘liquet’, ‘paret’: his enim dativum iungimus casum, ut ‘libet
20mihi’, ‘licet mihi’, ‘paret mihi’, ‘liquet mihi’.
51Altera vero species, quae in ‘tur’ exit et ipsa impersonalium
verborum est, ut ‘itur’, ‘curritur’, ‘pugnatur’, ‘certatur’. Primam
et secundam personam non habent: nam nec ‘eor iris’, nec
‘curror curreris’, nec ‘pugnor pugnaris’, nec ‘certor certaris’ ‹dicitur›.
52Et declinantur haec verba ‘itur a me a te ab illo’, ‹‘curritur
a me a te ab illo’›, ‘pugnatur a me a te ab illo’, ‘certatur a
me a te ab illo’; sic in praeterito imperfecto ‘ibatur a me a te ab
illo’, ‘currebatur a me a te ab illo’, ‘certabatur a me a te ab illo’,
5‘pugnabatur a me a te ab illo’; sic in praeterito perfecto ‘itum
est a me a te ab illo’, ‘cursum est a me a te ab illo’, ‘certatum est
a me a te ab illo’, ‘pugnatum est a me a te ab illo’; sic in praeterito
plusquamperfecto ‘itum erat a me a te ab illo’, ‘cursum
erat a me a te ab illo’, ‘certatum erat a me a te ab illo’, ‘pugnatum
10erat a me a te ab illo’; sic in futuro tempore ‘ibitur a me a
te ab illo’, ‘curretur a me a te ab illo’, ‘certabitur a me a te ab
illo’, ‘pugnabitur a me a te ab illo’; sic plurali ‘a nobis a vobis ab
illis’.
53Imperativo modo ‘eatur a me a te ab illo a nobis a vobis
15ab illis’.
54Modo optativo ‹tempore praesenti› ‘utinam iretur a me
a te ab illo a nobis a vobis ab illis’; praeterito perfecto vel plus
quamperfecto ‘utinam itum esset a me a te ab illo a nobis a vobis
ab illis’; futuro tempore ‘utinam eatur a me a te ab illo a
20nobis a vobis ab illis’.
Critical apparatus
item communia ~ tractavimus (Ps. Aug. reg. 3, 46) E F O: item communia ~ tractavimus (Ps. Aug. reg. 3, 46) om. Vet E F: om. Odicuntur α: consensus codd. βF: dicantur Oet E O: om. F Keildicuntur ω: consensus codd. Oαalia ω: consensus codd. Oα: an talia? Martorelligausi mutaverunt O: gausim ut habuerunt V; gausim utaverunt E; gavisi mutaverunt F Keil; an gausi mutaverunt? Martorellisic soleo O: soleo α: consensus codd. βFfisus F O P: fidus β: consensus codd. EVverba O: om. α: consensus codd. βFper has V: pro has E; per F Keil; per as Opiget miseret paenitet paret O: paenitet paret piget miseret α: consensus codd. βFut pudet O: om. α: consensus codd. βFnec ‘pudeo pudes’ dicimus] nec taedeo taedes; fort. suppl. est: vd. comm. Martorelliet si α: consensus codd. βF: si Otaedio est β: consensus codd. EV O: taedium esse F Keilsurgit E O ς: consensus edd. UKAGRH: surget V F‘pudet me’] taedet me fort. suppl. est: vd. comm. Martorellilicet O: et β: consensus codd. EV; et licet F Keil; an decet? Martorelliliquet paret β: consensus codd. EV O: paret et liquet F Keillicet O: an decet? Martorellitur α: consensus codd. βF: ur Oprimam et secundam α: consensus codd. βF: prima et secunda Oeor iris R H: curris V; eor eris E O; eor nec eris Fnec curror α: consensus codd. βF: curror Odicitur A G R H: om. ω: consensus codd. Oαpugnatur a me a te ab illo certatur a me a te ab illo V F: om. E; om. Ocertabatur a me a te ab illo β: consensus codd. EV O: om. F Keilcertatum erat a me a te ab illo pugnatum erat a me a te ab illo Martorelli: certatum erat a me a te ab illo ω: consensus codd. Oα; pugnatum erat a me a te ab illo certatum erat a me a te ab illo ς: consensus edd. UKAGRH Keilab illis α: consensus codd. βF