Ps. Palaem. reg. 1, 70 (p. 39, 12-16) - 2, 6 (p. 43, 9-19)
70, 12-16)Loquebamur enim, si nominativus in ‘as’ exierit, quando
mittat in ‘a’, quando in ‘e’. Diximus de ‘es’ regula nominativi,
quia in ‘e’ mittit ablativum. Diximus et de regula ‘is’,
70 (p. 39, 15quando mittat in ‘e’ ablativum. Diximus et de regula ‘os’, quia
semper in ‘e’ mittit ablativum.
71, 16-22)Diximus et de ‘us’ regula,
quomodo observandum sit, quae regula solum in genere neutro
in ‘e’ mittit, praeter illa duo, ‘vulgus’ et ‘pelagus’; in genere
masculino vel feminino aut in ‘o’ aut in ‘u’. Quod ut
20cognoscas quando in ‘o’, quando in ‘u’, genetivum attende: si
habuerit et ipse ‘us’, in ‘u’ mittit ablativum tam in masculino
quam in feminino.
72, 23 + p. 41Ergo quantum necessitas temporis passa est regulas
non parvas nominum scripsimus. Pauca de pronominibus dicamus,
in quibus non ardua moles est.
3)DE PRONOMINE
1, 4-8)Pronomina aut finita sunt aut infinita aut minus quam
1, 5finita. Finita sunt quae notant certam personam, ut ‘ego’; infinita,
ut ‘quis’, ‘quicumque’, ‘aliquis’; minus quam finita sunt
pronomina quae non sic plene definiunt personam ut non
egeant demonstratore quomodo ‘ego’.
2, 8-13)Nam et ipsum ‘tu’
non plene finitum est nisi in personam direxeris digitum. Sic
10ergo haec minus quam finita dicenda sunt: habeant enim
quandam designationem sed non plenae significationis quomodo
‘ego’; ut puta, pone esse turbam: non significantius dicitur
in turba, quomodo de turba cum unus dixerit ‘ego’.
3, 14-18)Sed ut de multis significemus quem quaerimus aut nomen
15adicimus aut digitum intendimus, ut appareat certius quem
vocemus. Ergo et ‘tu’ et ‘ille’ et ‘iste’ et ‘hic’ et alia, quae quasi
possunt ex parte definire personam, minus quam finita vocanda
sunt.
4, 19-20 + p. 43Prima persona quae dicitur ‘ego’ tam in singulari numero
20quam in plurali non habet vocativum casum, quia nemo
se vocat; sed cum forte contigerit ut dicamus ‘o ego’, ‘o
nos’, non tam pronominis ratione quam interiectionis, id est
dolendi gratia, non vocandi.
5, 4-9)Quaestio est a qua declinatione veniat ‘quis’ quod
2, 5significat ‘quibus’ et unde veniat ipsum ‘quibus’ cum dicimus.
Sed dativus pluralis, cum exit ‘quis’, ab ablativo venit singulari
qui exit ‘a quo’ (cuius nominativus erit ‘qui’, non ‘quis’);
quomodo in nominibus a ‘docto’ ‘doctis’, a ‘iusto’ ‘iustis’, sic
a ‘quo’ ‘quis’.
6, 9-19)Dativus vero pluralis qui exit in ‘bus’, id est
10‘quibus’, ab ablativo venit singulari qui exit ‘a qui’: quomodo
in nominibus omnia quae exeunt ablativo in ‘i’ dativum pluralem
in ‘bus’ mittunt, sic in hoc pronomine, a ‘qui’ ablativo,
dativum in ‘bus’, ‘quibus’, cuius nominativus erit ‘quis’, non
‘qui’, quod antiqui communi genere dixerunt ‘hic’ et ‘haec
15quis’ ‘ab hoc’ et ‘ab hac qui’, adeo ut frequenter invenimus
lectum ‘quicum’, quod significat ‘cum quo’ vel ‘cum qua’: nam
Vergilius ait, cum de femina loqueretur,
‘quicum partiri curas’
id est ‘cum qua partiri’.
Critical apparatus
exierit μ: exiret Omittat] post mittat exspectes ablativum et] s. l. add. Omittat post. corr. O: mittit ante corr. O μablativum] om. μsolum O: plerumque μaut in o aut in u O: aut in u aut in o aut in e mittit μquod μ: que Oquando in ‘o’] quando in e μgenetivum] et Ofeminino] et si i in o et si is in e μparvas O: paucas μin quibus non ardua moles est] om. ODE PRONOMINE] INCIPIT DE PRONOMINE O; om. μminus] aliquid Odirexeris O B R S Keil: dixeris N ξ; duxeris Mplenae μ: plene Onon significantius dicitur in turba] non significati us dicitur in turba O; non sic significantius dicitur in turba significativus O Aug. codd.; numne significantius dicitur in turbam tu μcum O: si μunus dixerit O Ps. Aug. reg. 2, 5 (p. 57, 14): dixerit unus μappareat certius μ Ps. Aug. reg. 2, 5 (p. 57, 16): pareat certus Ovocemus μ Ps. Aug. reg. 2, 5 (p. 57, 17): vocamus Oquasi μ Aug. codd.: om. Oquam μ: quo ut vid. OPrima] INCIPIT REGVLA O; Regula μnumero] numero post singulari scr. O, post plurali μ contigerit] om. Oo ego μ: ego Onon O: quam μsignificat μ: significant Oet unde veniat ipsum ‘quibus’] om. Ocum dicimus] cf. Aug. codd. (vd. Rosellini 2001, comm. ad loc.) Sed] cf. ex. gr. § 1, 55, l. 1 dativus pluralis μ: dativum pluralem Oa quo μ: in a quo Ocuius O: cum μerit (cf. § 2, 6, l. 5) O: exit μnominibus O: omnibus μablativo O: in ablativo μhoc μ: hac Oablativo dativum O: in ablativo dativo μnominativus] nominativus e nominatius corr. Oadeo ut Rosellini: adeo et O; ut ab eo μ Keil‘quicum partiri curas’] Verg. Aen. 11, 822
Linguistic layer
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: genera: femininum
de nomine: genera: masculinum
de nomine: genera: neutrum
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: gender: neuter
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
vulgusde nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: genera: neutrum
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: neuter
morphology: number: singular
pelagusde nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: genera: neutrum
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: neuter
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: genitivus/possessivus/paternus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: genitive
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
quis, 2de pronomine: qualitas: infinita
language: Latin
syntax: pronoun: indefinite
quicumquede pronomine: qualitas: infinita
language: Latin
syntax: pronoun: indefinite
aliquisde pronomine: qualitas: infinita
language: Latin
syntax: pronoun: indefinite
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
tulanguage: Latin
syntax: pronoun: personal
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
tulanguage: Latin
syntax: pronoun: personal
illelanguage: Latin
syntax: pronoun: demonstrative
istelanguage: Latin
syntax: pronoun: demonstrative
hiclanguage: Latin
syntax: pronoun: demonstrative
ego, 2de pronomine: personae: I
language: Latin
morphology: person: 1st
ego, 2de pronomine: casus: vocativus
de pronomine: numeri: singularis
de pronomine: personae: I
language: Latin
morphology: case: vocative
morphology: number: singular
morphology: person: 1st
nosde pronomine: casus: vocativus
de pronomine: numeri: pluralis
de pronomine: personae: I
language: Latin
morphology: case: vocative
morphology: number: plural
morphology: person: 1st
qui, 1de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
qui, 1de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
doctus, 1de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
doctus, 1de nomine: casus: dativus/commendativus
de nomine: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
iustusde nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
iustusde nomine: casus: dativus/commendativus
de nomine: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: dativus/commendativus
de nomine: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: genera: commune
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: commune
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: commune
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: masculinum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: femininum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: femininum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: femininum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: number: singular
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: genera: femininum
de nomine: genera: masculinum
de nomine: genera: neutrum
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: gender: neuter
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
vulgusde nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: genera: neutrum
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: neuter
morphology: number: singular
pelagusde nomine: casus: nominativus/rectus
de nomine: genera: neutrum
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: neuter
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: genitivus/possessivus/paternus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: genitive
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
quis, 2de pronomine: qualitas: infinita
language: Latin
syntax: pronoun: indefinite
quicumquede pronomine: qualitas: infinita
language: Latin
syntax: pronoun: indefinite
aliquisde pronomine: qualitas: infinita
language: Latin
syntax: pronoun: indefinite
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
tulanguage: Latin
syntax: pronoun: personal
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
ego, 2de pronomine: qualitas: finita
language: Latin
syntax: pronoun: personal
tulanguage: Latin
syntax: pronoun: personal
illelanguage: Latin
syntax: pronoun: demonstrative
istelanguage: Latin
syntax: pronoun: demonstrative
hiclanguage: Latin
syntax: pronoun: demonstrative
ego, 2de pronomine: personae: I
language: Latin
morphology: person: 1st
ego, 2de pronomine: casus: vocativus
de pronomine: numeri: singularis
de pronomine: personae: I
language: Latin
morphology: case: vocative
morphology: number: singular
morphology: person: 1st
nosde pronomine: casus: vocativus
de pronomine: numeri: pluralis
de pronomine: personae: I
language: Latin
morphology: case: vocative
morphology: number: plural
morphology: person: 1st
qui, 1de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
qui, 1de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
doctus, 1de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
doctus, 1de nomine: casus: dativus/commendativus
de nomine: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
iustusde nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
iustusde nomine: casus: dativus/commendativus
de nomine: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: ablativus/comparativus
de nomine: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de nomine: casus: dativus/commendativus
de nomine: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: number: singular
de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: dativus
de pronomine: numeri: pluralis
language: Latin
morphology: case: dative
morphology: number: plural
quis, 2de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: nominativus
de pronomine: genera: commune
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: nominative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: commune
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: commune
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: masculinum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: masculine
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: femininum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: number: singular
quis, 2de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: femininum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: number: singular
qui, 1de pronomine: casus: ablativus
de pronomine: genera: femininum
de pronomine: numeri: singularis
language: Latin
morphology: case: ablative
morphology: gender: feminine
morphology: number: singular
Quotation layer
Ps. Aug. reg. 2, 2-5 (p. 57, 3-10)
Ps. Aug. reg. 2, 5 (p. 57, 10-15)
Ps. Aug. reg. 2, 5 (p. 57, 15-19)
Ps. Aug. reg. 2, 6 (p. 57, 20-22)
cf. Ps. Aug. reg. 2, 12 (p. 61, 16-25 + p. 63, 1)
cf. Ps. Aug. reg. 2, 12 (p. 61, 16-25 + p. 63, 1)Verg. Aen. 11, 822 Ps. Aug. reg. 2, 12 (p. 63, 1-3) cf. Ps. Aug. reg. 2, 12 (p. 63, 4)