Ars Ambian. rec. A 1, 1 - 1, 10
11Partes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen,
pronomen, uerbum, aduerbium, participium, coniuctio,
praepossitio, interiectio.
25Quomodo definitur nomen? Ita Donatus dicit:
‘nomen est pars orationis cum casu, corpus aut rem proprie
commoniterue significans’.
3Quot sunt accidentia nominis? VI, ut Donatus dicit:
‘nomina accidunt VI, qualitas, conparatio, genus, numerus,
10figura, casus’.
4Qualitas nominum in quo est? Bipertita est: aut enim
unius nomen est et proprium dicitur, ut ‘Roma, Tiberis’, aut
multorum et appellatiuum, ut ‘urbs, ciuitas, flumen’.
5Quot sunt conparationis gradus? III, ut Donatus dicit:
15‘conparationis gradus sunt III, positiuus, ut “doctus”; conparatiuus,
ut “doctior”; superlatiuus, ut “doctissimus”’. Conparatiuus
cui casui seruit? Ablatiuo utriusque numeri, ut ‘Hector fortior
Diomede’ uel ‘audatior troianis fuit’ Superlatiuus gradus cui casui
seruit? Genetiuo tantum plurali: dicimus enim ‘sapientissimus
20scribarum’ et ‘doctissimus poetarum’. Vtrum inueniuntur quaedam
nomina qualitatis et quantitatis quae difficiunt in aliquibus
conparationis gradibus? Inueniuntur etiam, ut est ‘mediocris’:
‘mediocrior’ enim et ‘mediocrissimus’ dici non possunt.
Aliquotiens possitiuus et conparatiuus, ut ‘senex senior’; nam
25‘senissimus’ non inuenitur. Aliquotiens possitiuus et superlatiuus,
ut ‘pius piissimus’: nam ‘pior’ dici non potest. Quae nomina
conparantur? Apellatiua, dumtaxat qualitatem aut quantitatem
significantia.
6Genera nominum quot sunt? IIII. Quae? Masculinum,
30ut ‘hic magister’; femininum, ut ‘haec ecclesia’; neutrum, ut ‘hoc
ieiunium’; commune duorum generum, ut ‘hic’ et ‘haec sacerdos’;
commune trium generum, ut ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc felix’. Epicenon,
id est promiscuum, ut ‘passer, aquila’.
7Numeri nominum quot sunt? II, singularis, ut ‘hic
35magister’; pluralis, ut ‘hi magistri’.
8Figurae nominum quot sunt? Duae. Simplex, ut ‘potens,
doctus’; conposita, ut ‘inpotens, indoctus’. Quibus modis nomina
componuntur? IIII: ex duobus integris,ut ‘suburbanus’;ex duobus
corruptis, ut ‘efficax’; ex integro et corrupto, ut ‘insipiens’;| ex
40corrupto et integro, ut ‘nugigerulus’; aliquando ex pluribus ut
‘inexpugnabilis, inperterritus’.
9Casus nominum quot sunt? VI: nominatiuus, genetiuus,
datiuus, accusatius, uocatiuus, ablatiuus; per hos omnium generum
nomina, pronomina, participia declinantur.
1045Quot sunt declinationes nominum? V – prima, II, III,
IIII, V – ut Priscianus dicit: ‘Omnia nomina, quibus latina
utitur eloquentia, V declinationibus flectuntur, quae ordinem
acceperunt ab ordine uocalium formantium genetiuos’.
Quotation layer
Don. min. 585, 7-8; Don. mai. 614, 2-3
Don. min. 585, 8-9; Don. mai. 614, 3-4
Don. min. 585, 12-13; Don. mai. 617, 10-12
Prisc. inst. 5, 3-5