Ps. Prob. nom. 68, 25-69, 2 - 70, 13-15
25-69225‘Criminosus’ an ‘criminator’? ‘Criminosus’ est criminibus obnoxius,
sicut ‘invidiosus’ invidiae subiectus, ‘criminator’ autem qui crimen
obicit, ‘accusator’, qui accusat.
693-5‘Fetigati’ an ‘fatigati’? Melius ‘fetigati’, quod ‘fetigo’ dicatur, et
‘fessi’ non ‘fassi’. ‘Fassi’ autem praeterito tempore ‘confessos’ non ‘fetigatos’
68, 5significat.
6-9‘Minister’ an ‘ministrator’? ‘Minister’ cotidiani officii videtur esse,
‘ministrator’ autem, ut ‘administrator’, in re publica vel saepius quid
faciens. Itaque Cicero oratione secunda pro Cornelio ‘quare hominem
inpugnare non desinunt, nisi remotis ministratoribus’.
10-1410‘Nasus hic’ an ‘hoc nasum’? Antiqui neutraliter dicebant; itaque
Lucretius
‘nasum diductius quam pandius paulo vellem’.
Qui nunc masculino genere dicitur. Nam Cicero ‘nasus itaque, qui
diductus est, quasi murus oculis interiectus esse videatur’.
15-1615‘Podagrosus’ an ‘podagricus’? ‘Podagrosus’ a ‘podagra’, sicut ‘rugosus’
a ‘ruga’.
17-21‘Sponsor’ an et feminino genere dicatur ‘sponstrix’? Sine dubio
ratio definitione sua perseveranter nititur, quae omnia nomina masculina
nominativo singulari ‘‑or’ syllaba clausa feminino genere ‘‑trix’
20syllaba definit, ut ‘cultor cultrix, victor victrix’. Quo modo ‘sponsor’
feminino quoque genere dicetur ‘sponstrix’.
22-701‘Scrupulus’ ‘hic’ an et ‘hoc scrupulum’? Consuetudo quidem ‘hoc
scrupulum’, erudita vero ‘hunc scrupulum’ dixit. Cicero pro Sexto
Roscio, cum mentionem Chrysogoni facit, ‘hunc sibi scrupulum, qui
25se dies ac noctes pungit, ut evellatis postulat’; idem pro Cluentio ‘hunc
scrupulum’ dicit. Post cuius auctoritatem nemo dubitaverit ‘hunc
scrupulum’ dicere, et quod in eius modi quaestiunculis nihil potest
analogia. Nam Terentius
‘at mihi unus scrupulus etiam nunc restat, qui me male habet’.
702-5‘Salitor’ an ‘saltor’? Quod ‘salitorem’ erudita consuetudo et proba
auctoritas indicat, ‘salitor’ dicimus. Alioquin ratio analogiae pro altero
est. Nam [cum] ‘salire’ tamquam ‘sarcire, farcire’, ex quibus fiat ‘sarto’
69, 5non ‘sarcinator’, quomodo rude vulgus dicit.
6-12‘Senecis’ an ‘senis’? Vitiose ‘senis’, quamvis illud auctoritas erudita
custodiat. Est enim nominativo singulari ‘hic senex’. Omnia autem
vocabula sive masculina sive feminima, quae nominativo singulari ‘‑x’
littera terminantur, adcrescant necesse est genetivo singulari, ut
10‘calx calcis, sorex soricis, vertex verticis, pulex pulicis, frutex fruticis,
latex laticis’. Itaque ‘senex’ fiet ‘senecis’. Vitiose ergo loquitur qui dicit
‘senis’, quamvis pro his consuetudo pugnet.
13-15Inter ‘ventrem’ et ‘alvum’ et ‘uterum’ hoc interest, quod ‘venter’
totus dicitur, qui oculis subiectus est, ‘alvus’ interior pars, qua cibus
15commeat, ‘uterus’ autem, quo mulier baiulat partum.