Ars Ambian. rec. MOW 1, 1 - 2, 9
11Incipiunt declinationes nominum
Omnia nomina, quibus latina utitur eloquentia, quinque
declinationibus flectuntur, quae ordinem acceperunt ab ordine
5uocalium formantium genetiuos.
2‹Incipit prima declinatio›
∆. Quomodo intelleguntur nomina primae declinationis
in ultimis syllabis? M. Nominatiuus et uocatiuus singulares in ‘‑a’
et accusatiuum in ‘‑am’ breues sunt; genetiuus et datiuus in ‘‑ae’
10dyptongon longi sunt, et ablatiuus in ‘‑a’ longus est; nominatiuus
et uocatiuus plurales in ‘‑ae’ dyptongon longi sunt; genetiuus in
‘‑rum’ breuis est; accusatiuus in ‘‑as’ productus; datiuus et ablatius
in ‘‑is’ longi sunt; quando uero in ‘‑bus’ exeunt differentiae causa,
ut ‘filiabus’, ‹‘‑bus’› breuis est.
2Nominatiuus grecus in ‘‑as’ aut in ‘‑es’ longi sunt, ut
15‘Aeneas, Anchises’, et in ceteris casibus singularibus longi sunt,
nisi accusatiuo: ipse enim breuis est; uocatiuus in grecis nominibus
aliquando corripitur, aliquando producitur apud poetas.
Genetiuus primae declinationis aliquando in ‘‑as’ inuenitur, ut
‘esca escas, familia familias, Maia Maias’ et cetera. Aliquando datiuus
20in ‘‑ai’ inuenitur, ut ‘aulai, pictai, terrai’. Accusatiuus in grecis
nominibus aliquando in ‘‑an’, ut ‘hunc Aenean’ apud poetas.|
De prima declinatione
3Prima igitur declinatio habet litteras terminales duas,
‘‑a’ et ‘‑s’; terminationes uero tres, ‘‑a’, ‘‑as’, ‘‑es’: ‘‑a’, ut ‘poeta’; ‘‑as’, ut
25‘Aeneas’; ‘‑es’, ut ‘Anchises’. Alii addunt ‘‑m’ in ebraicis nominibus,
ut ‘Adam, Abraham’.
4In prima declinatione masculina propria greca in ‘‑a’
inueniuntur, ut ‘Iugurtha’; appellatiua greca masculina, ut ‘hic
citharista’; propria feminina, ut ‘haec Deana’; appellatiua, ut ‘haec
30syllaba’; propria masculina latina, ut ‘hic Catilena’; appellatiua,
ut ‘hic scriba’; feminina propria, ut ‘haec Gaia’; appellatiua latina
feminina, ut ‘haec scriptura’ et alia innumerabilia; communia
duorum generum, ut ‘hic’ et ‘haec conuiua’ et alia multa; trium
generum duo tantum, ut ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc aduena’ et ‘nequa’: sed
35‘nequa’ non habet pluralem numerum; et promiscua, ut ‘haec
aquila’; alii dicunt neutra greca in ‘‑a’, ut ‘hoc Pascha’ et ‘hoc manna’,
quae alii ebraica et feminini generis esse dicunt; et alii ‘hoc
Toria’ et ‘hoc| Eliria’, quae secundum Sergium masculina sunt et
nomina fluminum.
40
540Et omnia nomina sicut dicit Priscianus seu graeca seu
latina, seu masculina uel feminina, seu communia et participia
feminina in ‘‑a’ desinentia primae sunt declinationis, exceptis
paucis femininis quae in secunda declinatione declinantur
pronominis; et sunt ista nouem nomina:¦ ‘una, ulla, nulla, sola,
45tota, alia, altera, utra, neutra’: in ‘‑us’ enim faciunt genetiuum.
6Neutra omnia in ‘‑a’, ut ‘dogma’, tertiae sunt declinationis.
Litterarum enim nomina indeclinabilia sunt et neutra sunt
semper, ut ‘hoc alfa, hoc beta, hoc a’.
7In ‘‑as’ et in ‘‑es’ in hac declinatione propria greca sunt, ut
50‘Aeneas’, hebraica, ut ‘Esaias’; in ‘‑es’, ut ‘Anchises’; patronomica, ut
‘Atrides’ et alia multa.
8Et ita declinantur masculina greca in ‘‑a’, ut ‘hic cytharista
huius cytharista’ et reliqua. Et ita declinantur omnia masculina
graeca seu latina, ut ‘poeta, propheta, proreta, athleta, agonitheta,
55heremita, euangelista, anachoreta’.
Et ita declinantur propria graeca masculina, ut ‘Iugurtha’; et
non habent pluralem numerum quia propria sunt.
9Appellatiua graeca feminina, ut ‘haec syllaba, huius syllabae’
et reliqua. Et sic declinatur ‘ecclesia’.
60Propria feminina graeca, ut, ‘haec Deana, Minerua, Elena,
Cassandra, Filomella’. Et ita declinantur omnia feminina greca
seu latina.
Critical apparatus
incipiunt declinationes nominum W: incipiunt quinque declinationes M; om. Oquinque M O: V Wflectuntur M W: inflectuntur Oordine M O1 W: hordine OIncipit prima declinatio suppl. Giammona: om. M O Wsingulares M W: singulis Olongus M W: longa Oplurales M W: prlrls Oproductus M W1: productus est M1 O; products Wuero M O1 W: om. Obus exeunt M W: rebus Odifferentiae O W: differentia Mfiliabus O W: filiabus animabus M-bus suppl. De Nonno: om. M O WAeneas M W: Haeneas Osingularibus M: singularis O Wnisi M W: nis Oesca escas O W: aesca aescas MMaia Maias M W: mala malas Oin M O: om. W‑an M W: am OAenean M W: aeneam Ode prima declinatione M W: incipit prima declinatio Oterminales O W: om. Muero M W: om. Otres O W: III Ma as M W: a et as OAeneas M W: Haeneas Onominibus O W: om. MAbraham M1 W: Abraam M; Habraham OIugurtha M W: Iurtha Ocitharista M W: cytharista ODeana O W: Diana Mappellativa M O W1: om. WCatilena M O: Catilina Wet alia multa O W: om. Mneutra greca O W: neutri generis Mdicunt M O: dicuntur Walii M1 O W: om. Met M W: om. OEliria O W: Heliria Mdeclinationis M W: declinationi Ofemininis M W: feminis Onovem nomina O M: nomina novem Wuna O W: ina M; ina una M1us M W: huius Oenim M W: om. Oalfa M O W1: alpha Wet in M W: in Ogreca sunt M W: sunt greca OAnchises] id est pater Aeneae Opatronomica M W: patronomicas Oet M W: om. Oin ‑a M W: om. Ocytharista O W: citharista Mhuius cytharista scripsit Giammona 2016: om. W; huius citharistae M; hoc cytharistae Ograeca M W: greca in a Opropheta M O: om. Wproreta] id est custos navis Oanachoreta M W: anachorita OIugurtha M W: Iurta Oet M O1 W: om. Oet O W: om. Mdeclinatur M W1: declinantur O Wecclesia O W: aecclesia MDeana O W: Diana MElena M O: Helena WCassandra M W: Casandra Ogreca M O: om. W