Latin Grammarians Collection
ERC

Macr. verb.

Macr. verb. 5, 1 tit. - 17, 6-21, 12

51 tit.1Theodosius Symmacho suo salutem dicit. 2-7+71-102Cum vel natura vel usus loquendi linguas gentium multiplici 3diversitate variasset, ceteris aut anhelitu aut sibilo 4explicantibus loqui suum, solis Graecae Latinaeque et soni 5leporem et artis disciplinam atque in ipsa loquendi mansuetudine 6similem cultum et coniunctissimam cognationem dedit. 7Nam et [h]isdem orationis partibus absque articulo, 8quem Graecia sola sortita est, et [h]isdem penes 9singulas partes observationibus sermo uterque distinguitur, pares fere 10in utroque componendi figurae, ut propemodum ‘qui utramvis 11artem didicerit ambas noverit’. Sed quia ita natura fert, 12ne quid sic esse alteri possit simile, ut idem illi sit (necesse 13est enim omne quod simile est aliqua differentia ab eo 14cui confertur recedat), ideo, cum partes orationis in utraque lingua 15arta inter se similitudine vincirentur, quasdam tamen 16proprietates, quibus seorsum insignirentur, habuerunt, quae 17Graeco nomine idiomata vocantur. 711-12 tit.11DE VERBORVM GRAECI ET LATINI DIFFERENTIIS 12VEL SOCIETATIBVS 13+91-10+1113[Item] Prima utriusque verbi societas in hoc est, quod 14neutrum eorum in casus flectitur; deinde quod utrumque 15comitatur persona numeri figura coniugatio tempus modus, 16quem ‹Graeci› ἔγκλισιν vocant, Latini cum formis in qualitate 17posuerunt, genus, quod apud Graecos διάθεσις nuncupatur. 18Horum singulis inspectis sollertius quae in his diversa 19sunt non latebunt. Circa ‹ca›sus, ut diximus, utrisque 20perfecta communio est: [prima utriusque verbi societas est 21in hoc] nam et neutrum casibus declinatur et utrumque similiter 22universis paene casibus servit, ut ‘m‹is›ereor illius, 23pareo illi, veneror illum, venio ab illo, nitor illo’, item 24‘φροντίζω τοῦδε, πείθομαι τῷδε, φιλῶ τόνδε’; ablativum 25enim vel quem dicunt septimum Graecia non recipit. Eadem 26illis et in personis similitudo est, quia in utro‹que› verbo 27tres eaedem personae sunt, prima ‘voco’, secunda ‘vocas’, 28tertia ‘vocat’, et apud illos ‘καλῶ, καλεῖς, καλεῖ’. 6-11+131-311, 6Hae‹c› sunt fere quae habent ita inter se communia, 11, 7ut in illis omnino non dif‹f›erant. At in numeris haec una 11, 8dissensio est, quod δυ‹ϊ›κόν usus in Latinitate nullus admisit. 11, 9Nam qui putant ‘fecere, dixere’ dualis esse numeri, subinepti 11, 10sunt arguente Vergilio, qui verbis talibus universitatem 11vult continere, ut 12‘conticuere omnes’ 13et 14‘una omnes fecere pedem’. 134 tit.0, 4DE FIGVRIS 5+151-130, 5Figurae ambobus non sine discretione pares. Nos dicimus 6‘curro percurro’, illi ‘τρέχω διατρέχω’. Quattuor quoque 7modis et haec et illa componuntur, ex duobus integris 8‘produco’, ex integro et corrupto ‘perficio’, ex corrupto et 9integro ‘accedo’, ex duobus corruptis ‘occipio’. Similiter ἐκ 10δύο τελείων ‘συντρέχω’, ἐκ τελείου καὶ ἀπολείποντος 11‘προσκυνῶ’, ῆξ ἀπολείποντος καὶ τελείου ‘συμβάλλω’, ἐκ 12δύο ἀπολειπόντων ‘κωμῳδῶ’. 13Sunt quaedam composita quae non possunt resolvi, ut 14‘suspicio, complector’ [ita apud illos τὸ μὲν ‘συντρέχω’]. 15Sunt apud Graecos admissa post compositionem, cum essent 16simplicia non recepta: ‘νομῶ’ nihil significat, tamen ‘οἰκο‹νο›μῶ’ 17dicitur; similiter ‘δομῶ’ et ‘δομεύω’, ‘οἰκοδομῶ’ et 18‘βυσσοδομεύω’ componuntur. Ita ‘facior’ et ‘grego’ non dicunt‹ur›, 19‘conficior’ vero et ‘afficior’ et ‘congrego’ probe 20dicunt‹ur›. Utrique verbo binae praepositiones iunguntur: 13, 1Homerus 13, 2‘προπροκυλινδόμενος’, 13, 3Vergilius 13, 4‘pede prosubigit terram’. 13, 5Latinitas compositi verbi saepe primam syllabam mutat, ‘teneo 6contineo’; saepe non mutat, ‘lego neglego’. In Graeco 7verbo numquam prima syllaba adiecta praepositione violatur, 8‘βάλλω ἀμφιβάλλω διαβάλλω καταβάλλω, ἄγω 9συνάγω προάγω διάγω, φέρω προφέρω διαφέρω ἀναφέρω, 10δέρω ἐκδέρω, φιλῶ καταφιλῶ’. Ultro equidem intemerato 11verbo praepositio saepe corrumpitur, ‘λέγω 12συλλέγω, βάλλω συμβάλλω, τρέχω ἐκτρέχω’. Hoc item in 13Latinis, ‘fero ecfero’. 1514-1614‘Aufugio’ et ‘aufero’ a praepositione ab componuntur, et in 15his solis ‘ab’ movetur in ‹‘au’› auctore Cicerone, sensumque 16habent retrorsum trahendi. 171-50, 1Nigidius in commentariis grammaticalibus verbum ‘autumo’ 0, 2compositum ait ex praepositione ‘ab’ et verbo ‘aestimo’, 0, 3dictumque intercise ‘autumo’, tamquam si diceretur ‘abaestimo’, 0, 4quod significaret totum ‘aestimo’. Sed ‘autumo’ non id 0, 5solum significat ‘aestimo’, sed et ‘dico’ et ‘censeo’. 6-21126Graeca verba, quando componuntur cum praepositione, 7eundem accentum sine dubio servant, ‘καταγράφω, περιφέρω, 8ἀναγλύφω, ὑπομένω, διατρέχω, καταλαλῶ, προορῶ’. 9Cum vero eis alia pars orationis adiungitur, modo mutant 10priorem, modo tuentur accentum. Servant in his, ‘τίω ἀτίω, 11ὄσσω κακόσσω’, unde ‘κακοσσόμενος’, ‘νίπτω χερνίπτω’, 12unde est 13‘χερνίψαντο δ’ἔπειτα’, 14‘κιθαρίζω χοροκιθαρίζω’. In aliis mutant, ‘γλύφω καλαμογλυφῶ, 17, 1γράφω χειρογραφῶ, σθένω εὐσθενῶ, σέβω 17, 2εὐσεβῶ’. Latini similiter servant, ‘praepono, praecurro’; mutant, 17, 3‘colligo, affero’. Apud Latinos nulla praepositio adiuncta 17, 4mutat coniugationem, ‘clamo clamas, declamo declamas’; 17, 5Graeci non numquam in compositione mutant coniugationem, 6‘συλῶ συλᾷς, ἱεροσυλῶ ἱεροσυλεῖς, τιμῶ τιμᾷς, 7ἀτιμῶ ἀτιμοῖς, πειρῶ πειρᾷς, ἐμπειρῶ ἐμπειρεῖς’; licet 8sint qui dicant haec non σύνθετα, sed παρασύνθετα, id est 9non ipsa composita, sed ex compositis facta nominibus, ut 10‘ἱεροσυλῶ’ non sit ἀπὸ τοῦ ‘συλῶ’, sed ἀπὸ τοῦ ‘ἱερόσυλος’, 11et ‘ἀτιμῶ’ non ἀπὸ τοῦ ‘τιμῶ’, sed ἀπὸ τοῦ ‘ἄτιμος’, et ‘ἐμπειρῶ’ 12non ἀπὸ τοῦ ‘πειρῶ’, sed ἀπὸ τοῦ ‘ἔμπειρος’. Et 13haec vocant παρασύνθετα quae ex συνθέτοις, id est ex 14compositis, veniunt. Nam ‘ἀβλεπτῶ’ non ἀπὸ τοῦ ‘βλέπω’ 15derivatum est (ceterum ‘τ’ non haberet), sed ἀπὸ τοῦ 16‘ἄβλεπτος’. Contra ‘χειροκοπῶ’ non ἀπὸ τοῦ ‘κόπτω’ (ceterum 17‘τ’ haberet), sed ἀπὸ τοῦ ‘χειροκόπος’. Unde haec nomina 18σύνθετα vocant et verba ex ipsis facta παρασύνθετα. 19Sunt alia composita quae foris declinantur, ‘κιθαρῳδῶ ἐκιθαρῴδουν, 20δημηγορῶ ἐδημηγόρουν, παιδαγωγῶ ἐπαιδαγώγουν, 21δυσφορῶ ἐδυσφόρουν‘. Intus vero declinantur 22‘καταγράφω κατέγραφον, περιτρέχω περιέτρεχον, διαβάλλω 23διέβαλλον’, quae imperativo faciunt ‘κατάγραφε, περίτρεχε, 24διάβαλλε’. Accentus autem de verbo non tolleretur, 25nisi ei praecedentem partem orationis compositio agglutinasset. 26Quod evenit et in aliis verbis, in quibus modo longi 27temporis pondus priorem retinet accentum, modo correpti 28levitas sursum repellit: ‘ἐνῆσαν ἔνεσαν’˙ 1‘πολλοὶ δ’ἔνεσαν στονόεντες ὀϊστοί’˙ 2‘ἀνῆσαν ἄνεσαν’, 3‘ἀλλ’ὅτε δή ῥ’ἄνεσαν’˙ 4‘κατεῖχε κάτεχε’, 5‘νὺξ δὲ μάλα δνοφερὴ κάτεχ’οὐρανόν’; 6item ‘συνῆψα[ς] σύναψον, συνῆξα[ς] σύναξον, συνεῖλον 7σύνελε, συνῆλθον σύνελθε’˙ οὕτως καὶ ‘προεῖπον πρόειπε’. 8Memineris nullam fere inveniri apud Latinos praepositionem 9quae nihil addat sensui, sicut apud Graecos saepe 10praepositio nullam sensus facit permutationem: hoc est enim 11‘εὕδω’ quod ‘καθεύδω’, hoc est ‘ἕζομαι’ quod ‘καθέζομαι’, hoc 12‘μύω’ quod ‘καμμύω’, sicut ‘surgo’ et ‘consurgo’.