Macr. verb.

471 tit.1‹DE TEMPORE PERFECTO› 2-102[Item] Necessario regulariter praemonemus quod apud 3Graecos perfectum tempus non a praesenti, sed ex futuro 4velut de quadam prima positione et origine sui figuratur. 5Nec tamen te moveat, cur transactum de necdum facto figurari 6dicitur, aestimantem quod praeteritum antiquius sit futuro. 7Sed non ita est. Omne enim quod factum est prius 8faciendum fuit, deinde factum est, et hoc quod praeteritum 9est aliquando futurum fuit. Iure ergo de venturo quod iam 10venit efficitur, quia natura fore prius est quam fuisse.|| 11-49711In Graecis omne perfectum aut syllaba aut uno tempore 12maius prima positione sui profertur, ut ‘λέλυκα, ὢπτηκα’. 13Nec ‹te› moveat quod ‘πεποίηκα’ vel ‘πεφίληκα’ et similia 14non una, sed duabus syllabis primam verbi vincunt positionem. 15Diximus enim primam perfecti positionem non esse 16praesens, sed futurum, quod una, non duabus syllabis, superant, 17ut ‘ποιήσω πεποίηκα, φιλήσω πεφίληκα’. Hoc etiam 18argumento probatur: nam cum numquam perfectum tempus 19a prima positione sui et syllaba crescat et tempore, sed tantum 20altero, restat ut ‘ὢπτηκα, ἠγάπηκα’, si a praesentibus 21facta sunt ‘ὀπτῶ, ἀγαπῶ’, et syllaba maiora inveniantur et 22tempore, quod fieri per regulam non potest; a futuro igitur 23veniunt, ‘ὀπτήσω ὤπτηκα’ et ‘ἀγαπήσω ἡγάπηκα’, primae 24vocalis correptae productione facta. Item cum numquam 25perfectum a consonanti incipiens par origini suae sit numero 47, 1syllabarum, adversabitur regulae omne perfectum τῶν εἰς 47, 2‘‑μι’ , quia parem praesenti[s] syllabarum numerum tenet, ‘δίδωμι 47, 3δέδωκα, τίθημι τέθεικα’. Sed non ita est: ‘δώσω’ 47, 4enim ‘δέδωκα’ fecit et ‘θήσω τέθεικα’ et crevit syllaba. Numquam 47, 5apud Graecos perfectum minus praesenti vel futuro 6invenitur. Item cum praesens a vocali incipit, omni modo in 7praeterito movetur in longam.|| 8-51149, 1[Item] Apud Graecos numquam praeteritum perfectum in 49, 2duabus syllabis invenitur, sed est interdum sex syllabarum, 49, 3ut ‘πεπολεμάρχηκα’, est quinque, ut ‘πεπολέμηκα’, est quattuor, 49, 4ut ‘πεποίηκα’, est trium, ut ‘λέλυκα’, nec umquam invenies 49, 5trisyllabo minus. Necesse est enim ut sit prima syllaba 6declinationis, secunda originis, tertia finalis, ut ‘λέλυκα': ‘λε’ 7prima syllaba declinationis est, quae induxit magnum augmentum, 8‘λυ’ originis est, quia prima verbi positio ab hac 9incipit, ‘κα’ finalis est. Nec te moveat ‘οἶδα’, quod dysillabum 10est: nam παρακείμενος habeatur. Hoc enim multipliciter 11corruptum docetur: nam praeter hoc nullum perfectum tempus 12ab ‘οι’ dipthongo incipit. Huius verbi origo est ‘εἴδω’, et 13mutari ‘ει’ in ‘οι’ salva et incorrupta ratione non habuit. 14Inde ‘εἴδειν’ debuit esse praeterito ‹plusquam›perfecto.|| 2-531651, 2Deinde omne participium in ‘‑ως’ desinens solam ultimam 51, 3syllabam in ‘ἄλφα’ mutando idem tempus efficit, ‘γεγραφηκὼς 51, 4γεγράφηκα, λελυκὼς λέλυκα: ‘εἰδώς’ autem non 51, 5facit ‘εἶδα’, sed ‘οἶδα’. Solus igitur iste παρακείμενος vitiis 6obsessus non nocebit. 7Omne verbum Graecum, si in praesenti a simplici 8excepto ‘ρ’ incipit consonante, primam in tempore perfecto 9syllabam geminat, ‘γράφω γέγραφα, λέγω λέλεχα’, nec talis 10geminatio praepositionis adiectu impeditur, ‘προ‹κο›μίζω 11προκεκόμικα, συγγράφω συγγέγραφα’. Omne perfectum 12tempus in perispomenis vel solum primum in barytonis desinit 13aut in ‘‑κα’ aut in ‘‑φα’ aut in ‘‑χα’, ‘τετήρηκα, γέγραφα, 14πέπληχα’, adeo ut omne paene verbum similium declinationem 15sequatur, ‘τηρῶ τηρεῖς, χωρῶ χωρεῖς, τετή‹ρη›κα 16κεχώρηκα’˙ ‘γράφω γράφεις, τρέφω τρέφεις, γέγραφα τέτραφα’˙ 17‘πλήττω πλήττεις, τάττω τάττεις, πέπληχα τέταχα’. 18Nec te moveat quod, si Graecum verbum incipiat ab 19una de his litteris quas δασέα σύμφωνα vocant, cum ad 20geminationem venitur, non δασύ iteratur, sed ἀντίστοιχον 21eius, ‘θαρρῶ τεθάρρηκα, φονεύω πεφόνευκα, χρίω κέχρικα’. 22In Latinis vero eadem littera geminatur, ‘fallo fefelli’. 23‘Ϝ’ enim apud Latinos δασύ non est, quia nec habent consonantes 24δασείας, et ‘Ϝ’ digammon est Αἰολέων, quod illi solent 1magis contra vim aspirationis adhibere: tantum abest ut 2pro ‘φ’ habendum sit. Ipsum autem ‘φ’ adeo Latinitas non 3recipit, ut pro eo etiam in Graecis nominibus ‘p’ et ‘h’ utatur, 4ut ‘Philippus, Phaedon’. 5‘Frigeo frixi’ facit a secunda coniugatione, ‘frigo’ vero 6‘frixi’ a tertia, unde ‘frixum frixorium’, id est ‘calefactorium’. 7Similiter ‘aceo aces acui’, unde inchoativum ‘acesco’, et 8‘acuo acuis acui[t]’; ‘fero tuli’ et ‘tollo tuli’, (‘sustulo sustuli, 9attulo attuli’): Accius vero in Andromeda etiam ex eo quod 10est ‘tulo’ quasi a themate ‘tulat’ declinat, 11‘nisi quod tua facultas nobis tulat operam’; 12‘vertor’ et ‘verror’ ‘versus sum'; ‘patior’ et ‘pandor’ ‘passus 13sum’, non ‘pansus’: Vergilius 14‘passis crinibus’; 15‘explico explicui’, quia ‘plico plicui'; sed Cicero pro Tullio 16‘explicavit’ ait. 551 tit.0, 1DE PLUSQUAMPERFECTO 2-57170, 2In Graecis verbis quae in ‘‑ω’ exeunt omne perfectum 0, 3tempus mutat in fine ‘‑α’ in ‘‑ειν’ et facit plusquamperfectum, 0, 4quod illi ὑπερσυντέλικον uocant. In capite vero, si perfectum 0, 5‘a’ vocali incipit, ab eadem vocali et plusquamperfectum 55, 1incipiat necesse est, ‘ἔφθαρκα ἐφθάρκειν, εἴρηκα εἰρήκειν’; 55, 2si vero initium perfecti consonans fuerit, tunc hypersintelicus 55, 3ab adiecta sibi vocali incipit, ‘πεποίηκα ἐπεποιήκειν, 55, 4γέγραφα ἐγεγράφειν’. Nec immerito: bina enim 55, 5tempora, ut et supra diximus, naturalis quaedam cognatio 6copulauit, cum praesenti imperfectum, cum perfecto plusquamperfectum, 7cum aoristo Graecorum futurum. Ideo 8apud illos sicut incipiente praesenti a vocali imperfectum 9similiter a vocali incipit, si vero praesens a consonante coepit, 10additur imperfecto vocalis, ‘φθείρω ἔφθειρον’, ita et 11plusquamperfectum simili observatione de initio perfecti cognati 12sibi leges assumit, excepto eo quod brevem quam in 13principio perfecti repperit non mutat in longam, sicut mutat 14imperfectum de capite praesentis acceptam, ‘ἄγω ἦγον’. Post 15plusquamperfectum consequens erat ut de infinito tempore, 16id est περὶ ἀορίστου, tractaremus; sed ideo praetermittimus, 17quia eo Latinitas caret. 5718 tit.18DE FUTURO|| 19-631819Tres sunt omnino syllabae quae in Graecis verbis futuro 20tempori terminum faciunt: aut enim in ‘‑σω’ exit aut in ‘‑ξω’ 57, 1aut in ‘‑ψω’, ut ‘λαλήσω, πράξω, γράψω’,|| nisi quod quinta 57, 2βαρυτόνων ante ‘-ω’ liquidam suam retinet. Item Graeca verba, 57, 3si perispomena sint cuiuscumque coniugationis, ultra numerum 57, 4syllabarum praesentis augent una syllaba futurum, 57, 5‘ποιῶ ποιήσω, τιμῶ τιμήσω, δηλῶ δηλώσω'; barytona in 6quacumque coniugatione eundem numerum seruant, ‘λέγω 7λέξω, ἄγω ἄξω, ἐγείρω ἐγερῶ, ἡνιοχεύω ἡνιοχεύσω’. In 8Graecis Latinisque verbis paenultima praesentis manet in futuro, 9‘ἀγαπῶ ἀγαπήσω’, ‘γα’ mansit; ‘θεραπεύω θεραπεύσω’, 10‘πευ’ mansit; ‘cogito cogitabo’, ‘gi’ mansit. Si verbum 11barytonon sit habens in praesenti μετάβολον ante ‘-ω’, id est 12liquidam consonantem, tunc paenultima, quae in praesenti 13longa fuit, fit brevis in futuro, ‘πλύνω πλυνῶ, κρίνω 14κρινῶ, ἐγείρω ἐγερῶ’. Diximus perispomena augere una 15syllaba futurum, quia crescit ultima, ‘φιλῶ φιλήσω, νικῶ 16νικήσω, στεφανῶ στεφανώσω’. Sed non semper sub eadem 17praecedentis litterae observatione succedit adiectio. 18Nam in prima coniugatione aut ‘η’ aut ‘ε’ ante ‘‑σω’ reperitur, 19‘πωλῶ πωλήσω, φορῶ φορέσω’. Et apud illos, quotiens in 20futuro ‘ε’ ante ‘‑‹σ›ω’ ponitur, brevem esse praesentis paenultimam 21observatum est. Nec tamen reciproca est necessitas, 22ut, quotiens brevis est paenultima praesentis, ‘ε’ ante ‘‑‹σ›ω’ 23sit in futuro: ecce enim ‘νοῶ νοήσω, φιλῶ φιλήσω’. Secunda 24coniugatio aut ‘η’ ante ‘‑‹σ›ω’ in futuro habet, ut ‘ὀπτῶ 25ὀπτήσω’, aut ‘α’ productum, ut ‘περάσω’, aut ‘α’ correptum, ut 26‘γελάσω’. Deprehensumque est eorum futurorum ‘α’ in paenultima 27produci, quorum praesens aut nullam consonantem 28ante ‘-ω’ aut ‘ρ’ habet, ‘ἐῶ ἐάσω, περῶ περάσω’, ‹in› contrarium 1non redeunte necessitate, siquidem ‘χρῶ χρήσω’ facit et 2‘ἐγγυῶ ἐγγυήσω’: illic vero corripi, ubi in praesenti ante ‘‑ω’ ‘λ’ 3invenitur, ‘γελῶ γελάσω’. Sed nec in hoc haec in se necessitas 4redit, ‘κολλῶ κολλήσω’. ‘Π‹ε›ινάσω’ autem et ‘διψάσω’ 5Dorica sunt per solam litteram, non etiam per accentum: illi 6enim in omni futuro in ‘‑ω’ desinente ultimam circumflectunt. 7Tertia aut ‘ω’ in paenultima futuri habet aut ‘ο’. Sed hic certa 8distinctio est. Nam verba quae derivativa sunt ‘ω’ habent; 9quae vero principalia nec ex alio tracta ‘ο’, ‘τέκνον τεκνῶ 10τεκνώσω, στέφανος στεφανῶ στεφανώσω'; ‘ὀμῶ’ autem 11‘ὀμοῖς’, quia non derivatum est, ‘ὀμόσω’ facit et ‘ἀρῶ ἀροῖς 12ἀρόσω’. Apud Graecos non facile prima syllaba praesentis 13mutatur in futuro, quod praemissis patebit regulis. Futurum 14apud illos altero e duobus locis movetur, aut ultimo aut 15paenultimo. Ultimus duobus modis movetur, aut litteris aut 16accentu: litteris, ut ‘γράφω γράψω, νύσσω νύξω’, accentu, 17ut ‘νέμω νεμῶ, δέρω δερῶ’. Et cum movetur ultimus, non 18omni modo movet paenultimum; motus autem paenultimae 19omni modo ultimam movet, ‘ἀγείρω ἀγερῶ, μ‹ι›αίνω 20μ‹ι›ανῶ’. Hic enim et de paenultima subtracta est littera, et in 21ultimam cecidit accentus. Nec non et ‘πνίγω πνίξω, ἐρύκω 22ἐρύξω’. Mutata est et finalis in littera et quae antecedit in 23tempore, siquidem ‘ι’ et ‘υ’ verborum supra dictorum in praesenti 24quidem producuntur, corripiuntur autem in futuro. Si 25ergo necesse est ut in barytonis verbis quae habent in praesenti 26ante ‘‑ω’ liquidam consonantem in futuro paenultima ex 27longa brevis fiat, ut ‘ἀγείρω ἀγερῶ, μιαίνω μιανῶ’, sequitur 28ut, cum huius modi verba bisyllaba reperiuntur, in quibus 29syllaba quae incipit ipsa est utique [in] paenultima, tunc 30mutetur non quasi prima, sed quasi paenultima, ‘κείρω κερῶ, 31σπείρω σπερῶ’. Ita fit ut apud Graecos mutari nonnumquam 1futuri syllaba prima dicatur. Item ‘τρέφω’ primam litteram 2permutantes ‘θρέψω’ faciunt et ‘ἔχω’ ψιλόν, ‘ἕξω’ δασύ 3pronuntiant. Sed ‘θρέψω’ quidem ut diceretur Ἲωνες obtinuerunt, 4quibus libido est aspirationem modo addere, modo 5demere: addere, ut ‘τρέφω θρέψω’ et ‘τρέχω θρέξω’, demere, 6cum ‘θρὶξ τριχός’ faciunt.| ‘Ἔχω’ autem et ‘ἕξω’ circa 7aspirationem certa ratione dissentiunt, quia, cum fas esset 8utrique aspirationem dari, ut ‘ἕλκω ἕλξω’, hanc τῷ ‘ἔχω’ assignari 9necessitas illa non passa est, qu[i]a fieri non potest ut 10ulla vocalis praeposita ‘χ’ litterae aspirationem habeat. 11Denique ‘υ’, quia numquam sine aspiratione incipit, numquam ‘χ’ 12litterae praeponitur, ne alterius natura violetur, aut τοῦ ‘υ’, 13si incipiat sine aspiratione, aut τοῦ ‘χ’, siqua‹m› vocalem 14cum aspiratione sustineat. Futurum ergo ‘ἕξω’, subducta 15aspiratione necessitate ‘χ’ litterae, spiritum vehementiorem 16aut recepit aut tenuit. In nonnullis vero verbis in ‘‑μι’ exeuntibus 17fit primae syllabae non permutatio, sed amissio, ut ‘τίθημι 18θήσω, δίδωμι δώσω, κίχρημι χρήσω’. 671 tit.0, 1DE PRAESENTI TEMPORE PASSIVO||